Zagrożenia dla środowiska i zdrowia publicznego związane z niekontrolowanymi wysypiskami śmieci

Problem odpadów w Polsce 

W 2021 roku w Polsce wytworzono 121 mln ton śmieci, z czego 11,3% stanowiły odpady komunalne. Liczba ta przytłacza i pokazuje skalę konsumpcyjnego stylu życia całego społeczeństwa, które mimo zwrotu w kierunku ekologii, nadal ma wiele do zrobienia. Dotyczy to w szczególności terenów wiejskich, gdzie kultura środowiskowa nie wykształciła się w odpowiednim stopniu. 

 

Mimo wprowadzonej polityki selekcjonowania odpadów i dużemu zapleczu technologicznemu, wciąż nie jesteśmy w stanie optymalnie przetwarzać odpadów. Wiele z nich nadal trafia w przypadkowy sposób do losowo wybranych pojemników na śmieci, a część składowana jest w miejscach do tego nieprzeznaczonych.

 

Duży wpływ na taki stan rzeczy ma niski poziom edukacji dotyczącej ekologii, a także wysokie ceny obsługi komunalnej. Niestety widać to w każdej warstwie społecznej. Wyrzucane są problemowe odpady, których utylizacja jest droga np. wełna, papa, odpady z rolnictwa. Obsługa komunalna to mniejsza składowa ceny.

Nielegalne wysypiska śmieci – czym są?

Składowiska odpadów to miejsca zorganizowane i przystosowane do deponowania różnego rodzaju śmieci. Mają one określoną lokalizację, będąc przy tym dostosowane do wymogów prawnych oraz przestrzennych. Z kolei nielegalne wysypiska śmieci są totalnym ich przeciwieństwem. Gromadzą się na nich odpady w sposób spontaniczny, zainicjowany przez efekt kuli śnieżnej. Wystarczy jeden wyrzucony worek ze śmieciami, aby, w ramach społecznego przyzwolenia, obok pojawiły się kolejne.

 

Nielegalne wysypiska śmieci nie są przygotowane pod względem technicznym do składowania odpadów. Zwykle tworzone są przez lokalnych mieszkańców w miejscach odosobnionych, np. w lasach. Z racji, iż nie posiadają odpowiedniej infrastruktury ochronnej, wszelkie zanieczyszczenia i substancje szkodliwe z odpadów wnikają w glebę i zatruwają wody. Dzieje się tak zarówno na terenach miejskich, jak i wiejskich, niezależnie od tego, czy na danym terenie prowadzony jest komunalny wywóz nieczystości.

 

Z ekologicznego punktu widzenia wysypiska śmieci są tykającymi bombami biologiczno-chemicznymi. Stanowią realne zagrożenie dla życia i zdrowia lokalnych mieszkańców, a także fauny i flory znajdującej się w pobliżu. Dlatego powinny być one bezwzględnie zwalczane za pomocą instrumentów prawnych i wyspecjalizowanych instytucji. Z kolei wszelkie oznaki zaśmiecania, wywożenia gruzu czy ścieków powinny być z całą stanowczością piętnowane i zgłaszane. 

Nielegalne wysypisko śmieci w ujęciu prawnym

Wszelkie regulacje prawne dotyczące nielegalnych wysypisk śmieci można znaleźć w akcie prawnym Dz. U. 2013 poz. 21 Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Prawodawstwo jasno wskazuje, iż każdy posiadacz nieczystości na swojej posesji lub w swojej nieruchomości jest zobowiązany do ich natychmiastowego usunięcia. Dotyczy to w szczególności przypadków, kiedy odpady znajdują się w miejscach nieprzeznaczonych do składowania lub magazynowania. W razie braku sprawcy ustala się właściciela działki, na której znajdują się śmieci. 

 

Jeśli istnieją problemy co do ustalenia właściciela odpadów, rozstrzygnięcia dokonuje regionalny dyrektor ochrony środowiska. Wykonawstwem jego postanowień zajmują się organy gminy, na terenie której znajduje się nielegalne wysypisko śmieci. W przypadku odnalezienia sprawcy zarządzana jest przeważnie kara grzywny.

 

Karane są również osoby, które zostaną przyłapane na gorącym uczynku w trakcie zaśmiecania miejsc publicznych lub lasów. Wówczas mowa o wykroczeniu, którego szczegółowe brzmienie można znaleźć w kodeksie wykroczeń.

 

W praktyce zgłaszane są jedynie duże wysypiska, zlokalizowane niedaleko szlaków komunikacyjnych i miejsc uczęszczanych przez ludzi. Ze względu na cięcia finansowe gminy, które są bezpośrednio odpowiedzialne za problem, decydują się często jedynie na postawienie znaków ostrzegawczych. 

 

Wpływ składowisk odpadów na środowisko naturalne

Dzikie wysypiska śmieci, zwłaszcza te zlokalizowane w lasach, posiadają swój specyficzny charakter. Są przede wszystkim mocno wilgotne, co wpływa na procesy chemiczne podczas rozkładu odpadów. Dochodzi wówczas do powstania znacznych ilości azotu, siarki i fosforu. Związki te:

• zakwaszają glebę i zubożają ją,
• uszkadzają korzenie roślin,
• hamują wzrost flory oraz powodują usychanie liści.

 

Trafiają one nie tylko do gleby, ale również wód powierzchniowych i gruntowych, a stamtąd do zwierząt hodowlanych i bezpośrednio do gospodarstw domowych. 

 

Na wysypiska bardzo często trafiają odpady niebezpieczne m.in. resztki elektrolitów, farb, lakierów, baterie, przeterminowane środki farmakologiczne czy środki ochrony roślin. Oprócz związków siarki, azotu i fosforu do środowiska wydzielają się również metale ciężkie, biogazy (metan). Przez to wzrasta ryzyko pożaru, a okolica staje się idealną pożywką dla drobnoustrojów chorobotwórczych.

 

Dzikie składowiska odpadów oddziałują również na mieszkające w pobliżu zwierzęta. Zwłaszcza drobne gatunki ranią się, a nawet umierają w kontakcie z niektórymi odpadami. Zwierzęta łapią na wysypiskach również choroby, którymi mogą zarażać innych przedstawicieli swojego gatunku oraz faunę hodowlaną.

 

Na skutek zanieczyszczeń zmianom ulega również okolica, która pod kątem wizualnym przestaje być atrakcyjna. Zaśmiecone plaże i brudne rzeki to widok, który odbiera dech i bezpośrednio wpływa na nasze samopoczucie. Szczególnie dotkliwie odczuwają to gminy turystyczne i wypoczynkowe, które ze względu na problem z odpadami tracą potencjalnych klientów w postaci wycieczkowiczów. 

 

Jak zgłosić nielegalne wysypisko śmieci?

Jeśli podczas spaceru natknąłeś się na dzikie wysypisko śmieci, możesz zgłosić ten problem na kilka sposobów:

 

• na stronie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) w zakładce “zgłoś interwencję”;
• za pomocą Krajowej Mapy Zagrożeń Bezpieczeństwa;
• bezpośrednio na najbliższym posterunku policji,
• w lokalnym urzędzie gminy lub nadleśnictwie,
• poprzez kontakt telefoniczny z Inspekcją Ochrony Środowiska. 

 

Większość procedur zgłaszania została uproszczona do minimum, aby przyspieszyć bieg terminów, a tym samym rozpocząć procedurę likwidacji. Przykładowo: za pomocą zakładki “zgłoś interwencję” na portalu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska można zaledwie w kilka minut wypełnić i wysłać wniosek do odpowiedniego organu. Dodane do niego zdjęcia i lokalizacja na mapie Polski ułatwią jeszcze szybsze znalezienie nielegalnego miejsca składowania odpadów. 

 

Wykrywalność tego typu obszarów oraz przestępstw związanych z zanieczyszczaniem środowiska rośnie. Niebagatelny wpływ ma na to coraz większa świadomość ludzi w związku z ochroną środowiska i ekologię. 

 

Kto może usunąć śmieci z wysypiska?

Większość nielegalnych lub niekontrolowanych składowisk odpadów neutralizowanych jest przez gminy. Niestety wiele samorządów nie ma pieniędzy na walkę ze śmieciami, a duże instytucje rządowe, jak np. Lasy Państwowe, nie nadążają z wywozem nieczystości. 

 

Wówczas do akcji wkraczają wyspecjalizowane firmy prywatne, zajmujące się w sposób kompleksowy i profesjonalny likwidacją dzikich wysypisk. Najlepsze z nich świadczą szeroki wachlarz usług, który uwzględnia m.in.:

 

• wywóz odpadów różnego typu,
• transport śmieci,
• mycie i dezynfekcję pojemników na nieczystości. 

 

Jeśli mieszkasz na terenie Łomży lub powiatu łomżyńskiego i masz problem z nielegalnym wysypiskiem śmieci, zgłoś się do firmy Błysk! Od 30 lat zajmujemy się usługami komunalnymi dla klientów indywidualnych oraz instytucji, w tym gmin i samorządów. 

Skontaktuj się z Błyskiem, a razem zmienimy świat najpierw na zielony, a potem na lepszy.